|
*XVI.yy.da Avrupa' da dinsel alanda görülen yenilik hareketlerine denir. Kelime anlam? yeniden ?ekil vermek, düzenlemektir. *Reform önce Almanya' da ba?lam??t?r. Nedenleri : *Matbaan?n Etkisi : Tevrat ve ?ncil gibi kitaplar çok say?da bas?lm??, Hümanizma hareketleri s?ras?nda da, milli dillere çevrilmi?tir. Avrupal?lar arac?s?z , do?rudan kitaplar? okumaya ba?lam??lar ve kitaplarda yaz?lanlarla, Kilise uygulamalar?n?n fark?n? görerek, Kiliseye tepki duymaya ba?lam??t?r. *Rönesans' ?n Etkisi: Avrupa' da Hümanist dü?üncenin do?mas?yla, ortaça? skolastik dü?ünce ve felsefesi ele?tirilmeye ba?land?. *Katolik Kilisesinin Bozulmas?n?n Etkisi: XVI.yy.da kilise, halka kar?? yapmas? gereken dinsel ve sosyal görevleri, ihmal etmeye ba?lam??, kaynaklar?n? ba?ka alanlarda harcad??? için halk?n dini duygular?n? sömürerek, halktan para toplamaya ba?lam??t?. * Endüljans Sorunu: H?ristiyanlar?n günahlar?ndan kurtulmalar? için Kiliseye para ödemeleri yoluydu. XVI.yy.da papa, bu i?i daha ileri götürmü?, ölen insanlar?n yerine de endüljans al?nabilece?ini belirtmi?ti. Geli?me : Almanya 'da : *Reform hareketlerinin önderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesörü olan, " Martin Luther " dir. * Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kap?s?na ast??? 95 maddelik bir bildiri ile Endüljans sat??lar?na itiraz etti. Luter bildirisinde " Tanr? ile kul aras?na kimse giremez. Tanr? kullar?n?n günahlar?n? ancak kendisi ba???lar" " Öbür dünyada selamete ermek için iman?n yetece?ini, H?ristiyanlar?n Endüljans alarak günahlardan kurtulamayacaklar?n? " söylemi?tir. Bunun üzerine Papa X. Leon , Luter' i Aforoz etmi?, Luter' de Wittenberg ' de halk?n gözü önünde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile ba?lar?n? koparm??t?r. Papa'n?n, Alman ?mparatoru ?arlken' den Luter'i cezaland?rma iste?i ile toplanan Worms ?ehrindeki diyet meclisi, Luter'i ölüme mahkum etmi? ve yak?lmas?na karar vermi?tir. Ancak dostlar?ndan, Saksonya Elektörü Ak?ll? Frederik, Luter'i kaç?rtarak kendi malikanesinde saklam??t?r. Luter bir y?ll?k süre içinde ?ncil'i Almanca'ya çevirmi?tir. *Luter'in dü?üncelerinde " Kilise'yi düzeltmek için, onun elindeki bütün servetini almak laz?md?r.Kilise ancak o zaman kendisine dü?en görevleri yapar" vard?. Bu dü?ünceyi kendi ç?karlar? için uygun bulan , köylü-?övalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklar?na sald?rd?lar. ?arlken, Diyet meclisiyle önce ba?ka yerlere yay?lmamas? ko?uluyla , Lutercili?i kabul etmi?( 1529 ), bunun üzerine bu karara uymay?p onunla mücadele edilmesi üzerine ( bu kararlar?n protesto edilmesi üzerine Luterci'lere Protestan denilmi?tir.) Ogsburg Antla?mas?yla ( 1555 ), Lutercili?i ( Protestanl?k ) resmen kabul etmi?tir. Not Ogsburg Antla?mas? ( 1555 ) ( Alman ?mparatoru - Protestan Prensler ) : 1. Protestan mezhebi ve kilisesi resmen tan?nd?. 2. Alman prensleri, istedikleri mezhebi seçmekte ve seçtikleri mezhebi kendi uyruklar?na da kabul ettirmekte serbest oldular 3. Prensler kendi ülkeleri içindeki din i?lerinin mutlak amiri oldular. 4. Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyen Almanlar, ba?ka yerlere göç edebilecekti. Fransa 'da : *Kalven adl? bir Frans?z, Luter'e benzeyen görü?lerini, Fransa ve ?sviçre'de yaymaya ba?lad?. ( Fransa' da Protestanl?k resmen yasaklanm?? oldu?u için etkili olamam??, ?sviçre'ye geçmek zorunda kalm??t?r ) *Kral IV.Hanri zaman?nda Nant Ferman? ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep özgürlü?ü tan?nd?. ?ngiltere' de : *Kral VIII. Hanri, e?inden bo?an?p sevdi?i k?zla evlilik yapmas?na izin vermeyen Papa'dan ayr?lm??, Kalvenizm ve Katolikli?in birle?mesinden olu?an "Anglikanizm" mezhebi ve kilisesini kurmu?tur. *Kraliçe I. Elizabet zaman?nda ( 1588 - 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tan?nm??t?r. ?skoçya ' da : *Reform hareketleri halk taraf?ndan gerçekle?tirildi. *?skoçya'da din i?leri halk taraf?ndan seçilen "Presbiteri" denilen meclis taraf?ndan yap?ld???ndan, ?skoçya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adland?r?lm??t?r. Di?er: ?sveç ,Norveç, Danimarkal?lar "Protestanl?k" mezhebini kabul ettiler. Sonuçlar? : *Avrupa' da mezhep birli?i bozuldu. Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yan?nda, Protestanl?k, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya ç?kt?. *Papa'lar eski güçlerini ve itibarlar?n? kaybettiler. Papa' ya ba?l?l?k azald?. *Okullar Kilise'den al?narak halka verildi. Böylece laik e?itim sistemi kuruldu. *Katolik kilisesinden ayr?lan ülkelerde, kilisenin mallar? ve topraklar?na el konuldu. *Katolik kilisesi, kendisini düzeltmek zorunda kald?. *Katolik olarak kalan ülkelerde, ba?ka mezheplere kar?? mücadele edebilmek amac?yla " Engizisyon Mahkemeleri" kurulmu?, binlerce insan? ölüme göndermi?tir. *Avrupa'n?n mezhep birli?inin bozulmas?, birli?i sa?lamaya çal??an ?arlken'in amac?na ula?amamas?na neden olmu?tur. Not: Osmanl? H?ristiyanlar?, tam bir din ve mezhep serbestli?ine sahip olarak, reform hareketlerinden etkilenmemi?lerdir.
|
|
